Главная > Araşdırma > Dünyada jurnalist qətlləri artıb
Dünyada jurnalist qətlləri artıb1-05-2018, 16:55. |
İldən-ilə artan faktlar və statistika barədə bilmədiklərimiz Aprelin 30-da Əfqanıstanın paytaxtı Kabil şəhərində baş verən iki partlayış zamanı ölən 29 nəfərdən 9-u kütləvi informasiya vasitələrinin əməkdaşlarıdır. Hücum nəticəsində "TOLOnews" telekanalının operatoru, 1TV telekanalının jurnalisti və operatoru, "Mashal TV" telekanalının iki əməkdaşı, və "Azadi Radio"nun ("Azad Avropa Radiosu/Azadlıq Radiosu"nun Əfqanıstan filialı - red.) üç jurnalisti, eləcə də "Agence France-Presse"in Əfqanıstan paytaxtındakı bürosuna rəhbərlik edən fotomüxbir Şah Marai həlak olub. Qeyd edək ki, hücum xarici ölkələrin nümayəndəliklərinin, eləcə də Əfqanıstanın Kəşfiyyat Agentliyinin yerləşdiyi bölgədə həyata keçirilib. İlk partlayış yerli vaxtla səhər saat 8 (Bakı vaxtı ilə 07:30) radələrində baş verib. Partlayışı motosikletdəki terroçu-kamikadze həyata keçirib.
İkinci partlayış isə 20 dəqiqə sonra - hadisə yerinə təcili yardım xidmətləri və jurnalistlər gələn zaman eyni bölgədə baş verib. Ümumilikdə 29 nəfər ölüb, azı 49 nəfər yaralanıb. Terror hücumuna görə məsuliyyəti İŞİD terror qruplaşması üzərinə götürüb. Amma bu, jurnalistlərə qarşı son illərdə baş verən çoxsaylı terror olaylarından sadəcə biridir. Jurnalistlərin Müdafiə Komitəsi qeyri-kommersiya təşkilatının verdiyi məlumata görə, 2015-ci illə müqayisədə 2016-cı ildə daha az jurnalist öldürülüb. Amma ölüm hallarının azalmasının səbəbləri arxayınlıq yaratmamalıdır. 2016-cı ilin əvvəlində "Amerikanın Səsi” bir jurnalistini
itirib. Müstəqil jurnalist Almiqdad Mocalli "Amerikanın Səsi”nə üç ay boyunca
müharibənin Yəmənə olan humanitar təsiri barədə məlumat verirdi. O, Yəməndə peşə
vəzifəsini yerinə yetirərkən Səudiyyə Ərəbistanının başçılıq etdiyi hava hücumu
nəticəsində həlak olub.
Almiqdad Mocalli Komitənin müdafiə məsələləri üzrə direktoru bunun səbəblərinin tam aydın olmadığını deyib: "Buradan çıxara biləcəyimiz bir nəticə odur ki, bəzi münaqişələr jurnalistlər üçün o qədər təhlükəlidir ki, artıq daha az insan jurnalistika ilə məşğul olur”, deyə o bildirib. Bu, əsasən də Yaxın Şərqdə müharibənin getdiyi yerlərə aiddir. Ölənlərin yarısından çoxu Suriya, Yəmən və ya İraqda təyinat zamanı həlak olub. Təkcə ardıcıl olaraq beşinci ildir dünyada ən çox insanın öldüyü ölkə olan Suriyada 14 jurnalist həyatını itirib. Amma hətta jurnalistlərin qətlə yetirilmə şanslarının daha az olduğu ölkələrdə belə, müxtəlif senzura və hədə-qorxu formaları mövcuddur. Məsələn hesabatda bildirirlir ki, bütün dünyada həbs olunan jurnalistlərin üçdə biri Türkiyədədir. "Münaqişə zonaları jurnalistlər üçün daha da təhlükəli olmağa başlayır. Bundan əlavə, repressiya da baş verir, jurnalistlər həbs edilərək, sosial media saytlarında deyilən və yazılanlara qarşı təqiblər davam etdirilərək tənqiqi səslər boğulur."
Jurnalistika professoru Stiv Raymer deyir ki, Rusiya da
daxil olmaqla bəzi ölkələrin hökumətləri jurnalistlərə nəzarət etməyin daha
asan yolunu tapıblar. Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi bildirir ki, öldürülən hər
10 jurnalistdən təxminən doqquzu xarici deyil, yerli olub. Bu da tarixi
tendensiyalara uyğun statistikadır. 2016-cı ildə baş verən qətllərin yarısından
çoxuna görə radikal islamçı militant təşkilatlarının da daxil olduğu siyasi
qruplar məsuliyyət daşıyır. 2015-ci ildə jurnalist ölümlərinin ənənəvi xəritəsi də bir qədər dəyişib. 2015-cı ildə ən çox jurnalist ölümü Suriyada qeydə alınıb. Bu il Suriyada 13 jurnalist öldürülüb, baxmayaraq ki, ötən illə müqayisədə bu ölkədə öldürülən jurnalistlərin sayı azalıb.
"Charlie Hebdo" satirik jurnalına silahlı
basqında 9 jurnalistin öldürülməsi nəticəsində Fransa jurnalist ölümlərinə görə
cədvəldə ikinci yerə qalxıb. Jurnalistlər üçün təhlükəli ölkələrin siyahısında Şimali Sudan, Yəmən, İraq və Banqladeş də var. Adıçəkilən ölkələrin hərəsində bu il 5 jurnalist öldürülüb. Meksika 4, Somali 3 jurnalistin qətli ilə siyahıda ardıcıl olaraq 8-9-cu yerləri tuturlar. Kenya, Ukrayna, Pakistan, Kolumbiya, Liviya, Polşa, Qana, Hindistan və Qvatemalanın hərəsində 1 jurnalist qətlə yetirilib. Bütün bu faktlar jurnalistikanın dünyadakı ən təhlükəli peşələr siyahısında olduğunu bir daha sübuta yetirir. Xüsusən müharibə bölgələri jurnalistlər üçün maksimum təhlükəli sayılır. Musavat.com
Вернуться назад |