14-16 iyun 2017-ci il tarixlərində Qazaxıstanın Astana şəhərində Qazax Milli İncəsənət Universiteti, Beynəlxalq Tanrıçılığı Araşdırma Fondunun təşkilatçılığı ilə keçirilən "Tanrıçılıq və Avrasiya xalqlarının epik irsi: mənbələr və müasirlik” VI Beynəlxalq elmi-praktiki konfrans keçirilib.
Beynəlxalq konfransda Türksoylu dövlətlərin və ölkələrin
(Azərbaycan, Türkiyə, Qırğızıstan, Qazaxıstan, Tatarıstan, Yakutiya,
Başqırdıstan, Altay, Kalmıkiya, Xakasiya və b.) alimləri ilə yanaşı, digər dövlətlərin
nümayəndələri də qatılıblar. Həmin beynəlxalq konfransda iştirak edən AMEA Fəlsəfə
İnstitutunun əməkdaşı, eyni zamanda Bütöv Azərbaycan Ocaqlarının (BAO) Türk
Dünyasıyla əlaqələr üzrə müavini, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Faiq Ələkbərli
(Qəzənfəroğlu) bizimlə söhbətində bildirib ki, plenar iclasda "Şamanizm, yoxsa
Tanrıçılıq fəlsəfəsi” adlı məruzə ilə çıxış edib. O məruzəsində qeyd edib ki,
XIX-XX əsrlərdə Tanrıçılıqla bağlı dini-fəlsəfi inanclar Avropa və Rusiya
elmində daha çox "şamanizm” ya da "qamlıq” kimi verilməyə çalışılıb: "Halbuki
Avropa alimləri tərəfindən "şamanizm” adlandırılan, ancaq əski dönəmlərdə
qamların fəlsəfi dünyagörüşünü əks etdirən biliklər Tanrıçılıqdan başqa bir şey
deyildir. Başqa sözlə, "Qam” ya da "Şaman” Tanrıçılıq dinində "filosof” rolunu
oynadığı üçün, bu dini Qamlıq ya da Şamanizm adlandırmaq yanlışdır. Çünki
Tanrıçılığı təbliğ edən "şaman” deyil, Qam olmuşdur. Bu baxımdan indi
"şamanizm” kimi qələmə verilən dini-mifoloji inanclar daha çox Qamların təbliğ
etdiyi Tanrıçılıqla bağlıdır”.
Eyni zamanda Azəbaycan alimi onu da bildirib ki, hazırda qədim türklərin
Tanrıçılığı təbliğ edən Qamların fəaliyyətiylə indi Şamanizm adlanan inancları
biri-birindən ayırmaq çox çətindir: "Ən azı ona görə ki, Tanrıçılığı təbliğ edən
Qamların dini işləriylə indiki "şamanlar”ın gördüyü işlər arasında ziddiyyətlərlə
yanaşı, oxşarlıqlar da çoxdur. Məhz bundan yol alaraq hesab edirik ki, vaxtilə
Qamların təbliğ etdiyi Tanrıçılıq dini-fəlsəfi təlimi ilə orta əsrlərdə
Tanrıçılığın təsiri altında Sibir Elində və onun çevrəsində formalaşan Şamanizm
arasındakı oxşarlıqlar və fərqlilikləri doğru anlamaq lazmdır”.
F.Ələkbərli çıxışının sonunda təklif edib ki, Türk xalqlarının alimləri
Tanrıçılıq məsələsində ortaq nöqtədən çıxış etməli, Tanrıçılıq fəlsəfəsini sistemləşdirməlidir.
Onun sözlərinə görə, artıq dünyada "Türk fəlsəfəsi” anlayışını ciddi şəkildə
ortaya qoymağın zamanıdır. Bunun üçün də Qərb-Avropa alimlərinin dünyaya
sırıdığı uydurma nəzəriyyələrdən əl çəkib Türk fəlsəfəsini, Türk tarixini, Türk
mədəniyyətini yenidən yazmaq lazımdır.
Qeyd edək ki, beynəlxalq konfransda Tanrıçılıqla bağlı kitablar və məqalələr
yazmış bir çox tanınmış elm adamları, o cümlədən prof. Rafael Bezertinov, Serik
Rustambekov, dos. Lena Federova, prof. Talantaaalı Bakçiev, prof. Amangəldi
Narımbayeva, Siqin Menghe, Daşnyam Luvsandambın, Özgür Barış Etli, Sartkojaulı
Karjaubay, f.e.d. Larisa Anjiqanov, Qalina Muzayeva, f.e.d. Rozaliya
Sultanqarayeva və b. məruzələr ediblər! Konfrans çərçivəsində Tanrıçılıqla
bağlı bəzi praktiki ayinlər də icra olunub.
Konfransın sonunda qərara alınıb ki, növbəti elmi-praktiki tədbir iki il sonra
Qırğızıstanda keçirilsin.